13. Odpust ku czci świętej Kingi

Pielgrzymi wędrujący przez Hiszpanię do grobu świętego Jakuba w Santiago de Compostela mają często możliwość zobaczenia, a także uczestniczenia w licznych uroczystościach religijnych połączonych z wieloma wydarzeniami kulturalnymi, często mających przebieg niespotykany w innych krajach, wręcz egzotyczny. To słynne hiszpańskie fiesty, które oprócz wiernych, ściągają rzesze turystów rządnych zobaczenia czegoś niezwykłego. Fiesty wywodzą się z konieczności uczczenia wydarzeń religijnych, miejsc uświęconych i świętych patronów. Stopniowo ich programy rozszerzały się o wydarzenia świeckie, takie jak jarmarki, festiwale i zabawy, które często stawały się dominującymi elementami w tym pierwotnie religijnym święcie.

Starosądecka "fiesta", czyli odpust ku czci świętej Kingi

Na szlaku Beskidzkiej Drogi Świętego Jakuba jest kilka ważnych religijnie miejsc w których można zetknąć się podobnymi wydarzeniami, nazywanymi w Polsce odpustami ku czci świętych patronów lub będących pielgrzymkami do miejsc przez nich uświęconych. Pierwszym takim miejscem na trasie jest Stary Sącz, w którym czczona jest patronka tego miasta – święta Kinga. Uroczystości odpustowe trwają ponad tydzień, podczas których każdego dnia, z innej sądeckiej wsi, przybywają pielgrzymki parafialne. Odpustowi towarzyszą też wydarzenia świeckie, z których największym zainteresowaniem cieszy się dwudniowy Jarmark świętej Kingi, , nawiązujący do tradycji średniowiecznych jarmarków kupieckich odbywających się za zezwoleniem przywileju królewskiego ściągających do Starego Sącza kupców i rzemieślników nie tylko z Małopolski, ale też z Węgier i Austrii.

Odpust ku czci Patronki Ziemi Sądeckiej wpisany jest w historię Starego Sącza i od lat gromadzi ogromne rzesze wiernych przybywających z całej diecezji tarnowskiej, a od czasu kanonizacji świętej Kingi również z Węgier. Na uroczystość przyjeżdżają też księża - rodacy, przedstawiciele władz samorządowych, bo jest ona również patronką samorządowców, górnicy z kopalni soli w Wieliczce i Bochni, których patronką jest święta Kinga, oraz ludowe zespoły muzyczne i orkiestry. Główna uroczystość odpustowa celebrowana jest w niedzielę bliską dacie 24 lipca, dnia liturgicznego wspomnienia świętej Kingi. Do końca lat dziewięćdziesiątych XX wieku Suma pontyfikalna celebrowana była na Rynku w Starym Sączu.

Rynek w Starym Sączu, msza pontyfikalna w 1965 r. fot. Stanisław Śmierciak

Po kanonizacji świętej Kingi w 1999 roku miejscem głównego nabożeństwa stały się błonia starosądeckie, na których stoi ołtarz papieski. Rozpoczyna się ona procesją z relikwiami świętej Kingi uroczyście niesionymi z klasztoru do Ołtarza Papieskiego (zdjęcia z 2012 r.)

Uroczystość odpustowa poprzedzona jest tygodniową nowenną, na którą przybywa każdego dnia inna piesza pielgrzymka z okolicznych parafii kończąc swoją wędrówkę wieczorną mszą świętą i modlitwami nowennowymi w klasztornym kościele. To odwieczna tradycja i  ma nadal licznych zwolenników.

Zwykle najliczniejsza jest pielgrzymka z przysietnickiej parafii, wioski dawnej należącej do klasztoru klarysek i związanej z nim legendą o doprowadzeniu wody do klasztoru z potoku przepływającego przez wieś. Pielgrzymi z Przysietnicy idą dawnym szlakiem po tak zwanej lipskiej drodze, tak  jak od wieków chodzili do klasztoru w Starym Sączu.

Nabożeństwa odpustowe 24 lipca, w dniu świętej Kingi,  odprawiane są w przyklasztornym kościele pod wezwaniem Świętej Trójcy i na placu przed nim, gdzie ustawiony jest ołtarz polowy.

Po zakończonych nabożeństwach nie sposób ominąć tradycyjne kramy odpustowe ustawione w uliczkach prowadzących do klasztoru, na których kuszą domowego wyrobu cukierki i słodycze, pamiątki i dewocjonalia.

Ustalił się też stały program tygodniowych uroczystości odpustowych.

Program uroczystości odpustowych

Tygodniowe uroczystości w dni powszednie poprzedzające święto świętej Kingi
6.30 – msza św. w kaplicy św. Kingi
pon – pt 9.00 – msza św. W kościele pod wezwaniem Trójcy Świętej (przy klasztorze), sobota 10.00 – msza św. W kościele pod wezwaniem Trójcy Świętej (przy klasztorze), godziny południowe – przybycie pielgrzymek parafialnych
17.00 – adoracja Najświętszego Sakramentu w ciszy
18.00 – msza św. i nowenna z udziałem pielgrzymek parafialnych

Uroczystość centralna w niedzielę
7.00 – msza św. w kaplicy św. Kingi
8.40 – msza św. z udziałem księży rodaków na ołtarzu polowym
10.00 – rozpoczęcie procesji z relikwiami św. Kingi do Ołtarza Papieskiego
11.00 – Suma pontyfikalna, powrót procesji z relikwiami do sanktuarium
17.00 – msza św. za dobrodziejów klasztoru w Starym Sączu

Uroczystość w święto św. Kingi - 24 lipca

7.00 – msza św. w kaplicy św. Kingi

8.40 – msza św. na ołtarzu polowym

11.00 – msza św. na ołtarzu polowym pod przewodnictwem biskupa z diecezji  tarnowskiej

17.00 – msza św. z tradycyjnym udziałem pielgrzymki Związku Podhalan z Łącka

Jarmark Świętej Kingi

Od wielu lat odpustowi ku czci świętej Kingi towarzyszy impreza turystyczno-handlowa, nazwana jarmarkiem świętej Kingi, dla upamiętnienia gospodarskiej roli, jaką pełniła na Ziemi Sądeckiej księżna Kinga. Podczas dwudniowej imprezy, towarzyszącej centralnym uroczystościom odpustowym, starosądecki rynek zajmują starodawne warsztaty rzemieślnicze, warsztat świecownika, pokazy tkactwa, snycerstwa, tokarstwa, stragany z jadłem i wyszynkiem, a także prezentują się bractwa rycerskie (zdjęcia z 2019 roku).

Bractwo świętego Jakuba zaprasza do średniowiecznej kuchni i na warsztaty walki mieczem. Prezentuje również własnoręcznie wykonane kowalskie wyroby rzemieślnicze i szczytnice, czyli tarcze średniowieczne, które używają podczas pokazów średniowiecznego fechtunku.

Drużyna Wczesnośredniowieczna Czarny Żmij, rekonstruująca życie średniowiecznych Słowian, przedstawia tajniki wykonywania zbroi rycerskiej.

Sądeckie Rycerstwo Zakonu Księżnej Kingi proponuje ciekawy pokaz zdobienia szkatuł temperą z elementami złotnictwa, malarstwo średniowieczne na desce wykonane na wzór XIV/XV wiecznych obrazów tak zwanej Szkoły Sądeckiej, pokaz i warsztaty uzbrojenia średniowiecznego.

W Parku Historycznego Słowiańskiego Grodu można samemu wykonać papier czerpany, pisać gęsim piórem, wybijać monety, oraz wykonywać motanek, czyli słowiańską „lalkę  dobrych życzeń”.

Jarmarkowi towarzyszą pokazy walk rycerskich, dawnej i stylizowanej średniowiecznej mody. Jarmark to również widowiska plenerowe, koncerty muzyki dawnej i folkowej, wraz z wykonaniem oratorium o św. Kindze.

W godzinach nocnych miejsce na Rynku zajmuje średniowieczna dyskoteka i aktorzy teatru ognia Leśnego Licha.

No i jak to jest na jarmarku, w kramach można zakupić wzorowane na średniowiecznych wyrobach przedmioty z metalu, drewna i wikliny, zaopatrzyć się w tradycyjne wyroby wędliniarskie, piekarnicze i cukiernicze. Są również miody i przetwory owocowe.